Dashuri e huaj

“… Kur kam filluar të gaboj në mënyrë të pandreqshme, Iv? Mbas gjashtë ditësh është mbrëmja e fundit e vitit dhe unë nuk kam çfarë të festoj. Nuk kam aspak dëshirë të festoj. Çfarë t’i them vetes për vitin që po mbyllet? Kthej kokën mbrapa dhe në humbëtirën e vetmisë të gjej ty, në hollin e hotelit Danmark.
Mos ishe ti një gabim tjetër?
Nuk e di. E vetmja gjë që di me siguri është se të desha. Do të të kisha dashur në çfarëdo çasti të jetës sime që do të të takoja. Është e vetmja e vërtetë që kam. Gjithë pjesa tjetër është një mjegull e mundimshme…”

“Klea, të kërkojnë te dera.” Në fakt ajo ishte nisur drejt portës qendrore të Studios pa e patur të qartë në e kish lajmëruar polici i rojes nëpërmjet telefonit apo ia kishte sjellë fjalën ndonjëri prej kolegëve.
Fustani i bardhë e i ngushtë i puthitej bezdisshëm pas këmbëve duke i krijuar ngathtësi në hapat. Dielli sundonte. Pa skrupull e masë. Shtypte përtokë siluetat e njerëzve që lëviznin si automatë nëpër rrugicat e gjera nga njëra godinë në tjetrën dhe ndërsa i projektonte mbi asfaltin ngjyrë ari, u hiqte edhe atë pak lëng jete që dilte mbi lëkurë në formë sferash djerse. Siluetat ishin të gjitha të zeza dhe të thara.
” Të paktën të na projektosh ashtu siç jemi.” Klea iu drejtua diellit pa maraz. ” Ji të paktën i ndershëm, kur na përplas përtokë, na e ler edhe djersën përsipër.” Këmbët e saj ishin edhe ato ngjyrë ari, ndërsa lëkura e sandaleve ngjyrë kafe të çelët me gisht, dukej e zezë me një nuancë të shpëlarë grije.
Bota ishte tharë. Termometrat e varur në mure kishin dhënë shpirt. Kishin shënuar kulmin e gradëve që ishin në gjendje të tregonin e ishin dorëzuar, me gëzim. Pasi tani nuk u duhej të mbartnin mbi vete vështrimet gjithë mllef të njerëzve – që duke mos ditur kujt t’ia zpraznin pafuqinë – shkarkoheshin mbi aparatet e pafajshëm.
Klea u ndal dhe u mbush me frymë. Kaloi dorën në permanentin e urryer të flokëve dhe rregulloi rripin e mesit.
“Kot e ke.” I tha vetes. “Kot e ke që nxiton drejt portës.” Bëri dy hapa të turrullosur dhe u ndal përsëri nën hijen e një mimoze të vjetër sa pritja. Dikush e përshëndeti me dorën e lirë, ndërsa tjetrën e kish të zënë me një gazetë që mbante sipër kokës.
Koha rrëshkiste, e pluhurosur në çmendurinë e gushtit, dhe kërciste. Kish dy muaj që koha i kërciste rrotull e pamëshirshme. Edhe kur ishte e përkulur mbi makinën e vjetër të shkrimit, me tri shkronjat që mungonin dhe tastierën e shtrembët, Klea e dëgjonte. Ngrihej mbi gjithçka, koha. Mbi gjithë rrëmujën që Klea mundohej të krijonte rreth vetes, mbi zhurmën perëndimore të autobusëve francezë të sapohedhur në qarkullim, mbi zgjyrën e pisllëkut pranë kazanëve të plehrave të lënë në mëshirë të fatit, mbi grindjet e njerëzve në katër të mëngjesit duke mbushur ujë me sapllaket e kazanet prej teneqeje. Koha ngrihej mbi dëshpërimin e atij qyteti evropian, që evropian kishte vetëm pozicionin gjeografik. Nuk donte të bënte përpara. Ishte ndryshkur në mënyrë të pariparueshme. Sa herë që vajza i jepte një shqelm për ta bërë të shkundej sadopak, koha lëshonte një ulërimë të tharë dhe bënte një hap mbrapa.

Ai njeri edhe mund të vinte. Me çizmet e tij prej kauboji nën pantallonat xhins rigorozisht blu të çelët. Me këmishën e kaltër dhe xhakaventon e lehtë të bardhë përsipër. Dhe me kaçurrelat që i binin të shrregullta mbi supe. Mund të paraqitej në portën e stërmadhe të Kinostudios “Shqipëria e re”, të linte pasaportën e rënduar nga gjithë vizat e lëshuara nëpër aeroportet e botës tek polici me uniformën blu të zbërdhylur dhe të hynte brenda. Ruajtësi i rendit, do t’i hapte gjithë përzemërsi derën e ndërtuar tridhjetë vjet më parë nga ish vëllezërit e mëdhenj sovjetikë. Ai mund të hynte aty. Nuk kish përse të mos ndodhte. Me siguri do ndalej përpara njërës nga parullat e shumta që vuanin kokëforta nën zjarrin e mesditës. Ndoshta përpara asaj që thoshte “Rroftë uniteti i pathyeshëm Parti-Popull.” Ose “Në Shqipëri zot është populli shqiptar”. Ai do mundohej me siguri të kuptonte domethënien, e nëse dikush do të ishte aq i sjellshëm sa t’ia përkthente, do qeshte lehtë, do hidhte kaçurrelat mbrapa e do ndizte një cigare. Pastaj do vazhdonte rrugën drejt godinës qendrore, duke tërhequr pas vetes gjëmimin e asaj pjese të kontinentit nga e cila vinte. Edhe zhurmën e çizmeve do e ndjente shkretëtira e gushtit.
“Nuk i heq kurrë këto të shkreta ?” do qeshte Klea, “nuk të djersijnë këmbët?”
“Eshtë çështje zakoni.” Do përgjigjej tjetri.”Çështje zakoni. Jam mësuar me to.”

Dashuri e huaj, një nga prozat më tërheqëse të botuara këto vitet e fundit. Me stil të veçantë, me frazë të zhdërvjellët, me dialog të natyrshëm ai rreshtohet me dinjitet midis romaneve më të mirë.
Në dramën e heroinës së librit secila prej nesh do të rijetojë një pjesë të dramës së vet, si pjellë e kësaj toke të ashpër dhe të dashur. Një roman ku historia e dhimbshme e një populli të tërë ndërthuret me historinë e një vajze të re, të mbushur me iluzione dhe me ëndrra për të ardhmen. Një histori sa e ndërlikuar në vështrim të parë dhe e kollajtë për t’u gjykuar, aq dhe e natyrshme. Gabimet janë njerëzore dhe si të tilla të pranueshme, të korrigjueshme, të falshme.
Duke shkelur në një terren jo të panjohur, autorja Elvira Dones vjen për të na sjellë një roman të shkruar me dashuri, sa të veçante aq dhe origjinal, për t’u rreshtuar pa frikë dhe plot dinjitet në radhët e prozatorëve të rinj, të talentuar.
UNIVERSI SHQIPTAR I LIBRIT, Nr. 4, 1998